سنگهاى رسوبى
بيشتر ما در محل هايى زندگى مى کنيم که به آسانى نمى توانيم فعاليت يک آتشفشان يا طرز انجماد ماده مذاب را ببينيم .اما مشاهده ساحل ماسه اى ،يا رودى که مقدارى گل به همراه مى برد،آسان است .مى دانيد که مواد همراه اغلب رودها ،سرانجام به دريا مى رسندودر ته آن رسوب مى کنند.شما در هر نقطه اى که از کشور زندگى کنيد، فاصله چندانى از رسوباتى که قبلاً تشکيل شده اند،يا امروزه در حال تشکيل اند،نداريد. اين رسوبات به وسيله عواملى مانند آب يخچال ،يا باد بوجود آمده وپس از جابجايى ،معمولاً به شکل لايه لايه روى هم ته نشين شده اند.بيشتر رسوبات سرانجام مبدل به سنگ هاى رسوبى مى شوند.سنگ هاى رسوبى لايه نازکى را در سطح زمين تشکيل مى دهند (5درصد از 35 کيلومتر اوليه پوسته قاره اى)،اما همين سنگها، در سطح زمين فراوانتر از سنگهاى ديگر است. سنگهاى رسوبى ،منابعى چون نفت ،زغال سنگ ، گاز طبيعى، معادن آهن،آلومينيم،سنگهاى ساختمانى ومصالح ساختمانى ديگر را تشکيل مى دهند،يعنى در زندگى ما اثر زيادى دارند.
سنگ هاى رسوبى شواهد مربوطه به تاريخچه گذشته زمين را هم دربر دارند (فسيلها وغيره) ونشان مى دهند که وضع درياها وخشکى ها،رشته کوهها وغيره در گذشته چگونه بوده است.
منشاء رسوبات
به طور کلى منشاء رسوبات دريايى را به ترتيب مى توان ذکر کرد.
1- مواد تخريب شده- مقدار زيادى شن ،ماسه ورس از خشکيها به درون درياها برده مى شوند که حاصل تخريب سنگ هاى قاره ها هستند.
2- بقاياى بدن جانداران-جانداران زيادى وجود دارند که براى تشکيل پوشش محافظ بدن (پوسته وصدف)واسکلت خود به مواد معدنى از قبيل کربناتهاى کلسيم، سيليس وگاهى فسفات ها ،سولفيدها واکسيدهاى آهن محتاجند. طبعاً اين مواد بعداز مرگ جانداران بر جاى مى مانند ودر آب رسوب مى کنند.
3- مواد شيميايى- بعضى از موادى که در روى خشکيها در آب حل مى شوند،به طريقه شيمياى در دريا رسوب مى کنند.نمک طعام ،کربنات هاى کلسيم ومنيزيم،بعضى از سولفات ها،ترکيبات آهن وغيره را بايد از اين جمله شمرد.اين مواد ومواد دسته اول،حاصل تخريب وتجزيه اقسام مختلف سنگهاى سطح خشکيها هستند.
منشاء و نوع کانى هاى موجود در سنگ هاى رسوبى
سنگ هاى رسوبى هم مانند سنگ هاى آذرين،يا دگرگون شده ،مجموعه اى از کانيها هستند. در اين سنگها، سه کانى از همه بيشتر يافت مى شود که عبارتند از :رس،کوارتز، وکلسيت. اما البته در برخى از سنگهاى ويژه، کانيهاى ديگرى عموميت دارند.به ندرت ممکن است در يک سنگ رسوبى فقط يک نوع کانى يافت شود.مثلاً‌در سنگ آهک، کانى کلسيت بسيار فراوان است،اما در خالص ترين سنگهاى آهکى هم مقدارى کانى هاى ديگر مانند رس،يا کوارتز ,علاوه بر کلسيت ديده مى شود. همچنين دانه هاى بسيارى از ماسه سنگها از جنس کوارتز است ،اما خميره اى که اين دانه ها را به هم مى پيوندد ممکن است رس،سيليس،کلسيت،دولوميت يا اکسيد آهن باشد
کلسيت،کانى اصلى تشکيل دهنده سنگهاى آهکى است.کربنات کلسيم نيز يکى ديگر از مواد شيميايى است که مى توان در بين ذرات وقطعات سنگ ها نفوذ کند وآنها را به هم بچسباند.بيشتر آبهاى زيرزمينى مقدارىCO2 در خود محلول دارند. با اين ترتيب آبها تا حدى خاصيت اسيدى مى يابند.
Co2+H2O=H2CO3
اين اسيد هم به نوبه خود با کلسيت ترکيب مى شود وآن را به بيکربنات محلول تبديل مى کند.CaCo3=H2CO3=Ca++ +2HCO3-
محلول نامحلول
والبته صورت نامحلول اين ماده، در بين ذرات رسوبى تشکيل سيمان آهکى را مى دهد.
بجز سه کانى رس، کوارتز و کلسيت ،کانيهاى ديگرى که در ميان سنگ هاى رسوبى يافت مى شوند عبارتند از:
1)دولوميتCaMg(CO3)2 يا کربنات مضاعف کلسيم ومنيزيم.
2)مقدارى فلدسپات هاى مختلف وميکا
3)اکسيدهاى آهن ،که طبعاً منشاء آن کانى هاى آهن ومنيزيم دار بوده است وبه صورت هماتيت وليمونيت در آمده اند.
4)هاليت(NaCl) وژيپس CaSO4,2H3Oکه از تبخير آبهاى محتوى اين مواد بر جاى مانده اند.
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
